Làm tướng ở Trường Sa

Hoàng Trung là người ở quận Nam Dương[1] thuộc Kinh châu.

Kinh Châu mục Lưu Biểu cho ông làm Trung lang tướng, cùng với Lưu Bàn (cháu Lưu Biểu) trấn thủ huyện Du thuộc quận Trường Sa.

Năm 208, Lưu Biểu chết, con Biểu là Lưu Tông đầu hàng, dâng Kinh châu cho Tào Tháo. Tháo cho Hoàng Trung kiêm chức Tỳ tướng, vẫn giữ chức trách cũ, dưới quyền thái thú Trường Sa là Hàn Huyền.

Sau khi Chu Du đánh bại Tào Tháo ở Xích Bích, Lưu Bị đem quân đến lấy Kinh Châu. Hoàng Trung quy phục Lưu Bị.

Theo Lưu Bị vào Tây Xuyên

Năm 210, Lưu Bị mang quân vào Tây Xuyên, giả vờ giúp Lưu Chương chống Trương Lỗ, nhưng thực chất là âm mưu cướp lấy Ích châu của Chương.

Hoàng Trung theo Bị vào Thục. Tại cửa ải Hà Manh, Trung nhận lệnh quay đầu tấn công Lưu Chương. Ông thường dũng cảm xung phong đi đầu trước các sĩ tốt, được đánh giá là can đảm, cương nghị.[2] Sau khi đánh chiếm được Ích châu, Lưu Bị phong ông làm Thảo lỗ tướng quân (討虜將軍).

Hán Trung lập công

Cuối năm 218, Hoàng Trung theo Lưu Bị tấn công lên Hán Trung - vùng đất Tào Tháo mới chiếm được của Trương Lỗ. Quân Thục nhanh chóng lấy cửa ải Dương Bình, sang đầu năm 219, vượt qua sông Miện Thủy[3]. Lưu Bị đóng quân hạ trại tại núi Định Quân, Hoàng Trung được lệnh cầm một cánh quân mai phục ở phía sau đỉnh núi này[4].

Tướng Tào Ngụy là Hạ Hầu Uyên không biết là mưu kế, mang toàn quân tới đánh doanh trại của Lưu Bị. Trong khi hai bên đang xô xát kịch liệt, đột nhiên Hoàng Trung từ trên cao thúc trống đánh xuống, khí thế rất mạnh vào sườn quân Tào. Quân Tào bị đánh tan nát không còn hàng trận. Quân của Hoàng Trung giết được Hạ Hầu Uyên và Thứ sử Ích châu của Tào Tháo là Triệu Ngung[4].

Nhờ chiến công ở trận này, Hoàng Trung được phong là Chinh Tây tướng quân (征西將軍).

Được phong chức tước

Tháng 7 năm 219, Lưu Bị tự xưng là Hán Trung vương, bổ nhiệm Hoàng Trung làm Hậu tướng quân (後將軍), ngang hàng với Quan Vũ (Tiền tướng quân), Mã Siêu (Tả tướng quân) và Trương Phi (Hữu tướng quân), đứng trên Triệu Vân (Dực tướng quân). Ông còn được ban tước Quan Nội hầu (關內侯).

Quan Vũ đang trấn thủ Kinh châu, nghe tin Hoàng Trung là người mới mà có địa vị ngang hàng, thì tỏ ra không bằng lòng. Sau vì Phí Thi thuyết phục giải thích, Quan Vũ mới thôi bất bình[5].

Qua đời và hậu duệ

Năm 220, Hoàng Trung lâm bệnh mất, được đặt tên thụy là Cương hầu (剛侯) Không rõ ông thọ bao nhiêu tuổi, nhưng đời sau khi nhắc đến người già mà sức còn dẻo dai thường ví với Hoàng Trung[6], có lẽ do tiểu thuyết Tam Quốc diễn nghĩa miêu tả ông là một "lão tướng".

Con của Hoàng Trung là Hoàng Tự (剛侯) chết sớm, không có người nối dõi.